Uzun müddettir yeni teknolojik yapıları nedeniyle ticaret sistemi içinde nasıl değerlendirileceğine dair belirsizlikler olan e-ticaret, e-pazaryeri teşebbüslerine yönelik kıymetli bir adım atılıyor. Rekabet Kanunu değişikliğiyle, teşebbüs tabirinin yanına e-ticaret platformlarını da kapsayacak formda “temel platform hizmetleri” de eklenerek, bu cinsten iş yapan firmalar da rekabet hukukuna dahil edilecek. Ayrıyeten, yeniden Rekabet Kanunu’nda yapılacak değişiklikle, yurtdışında olan platformlar da son kullanıcısı Türkiye olması istikametinden sisteme dahil edildi. Kanunda, kriter olarak “önemli pazar gücüne sahip olanlar” ölçütü eklendi. Yasa taslağında, bu cinsten teşebbüslerin, Türkiye’de yerleşik olup olmamasına bakılmaksızın kanunda tanımlanan yükümlülüklerini yerine getirmesi kuralı da kanun taslağında yer aldı.
ŞİRKETLERİN REKABET AVANTAJI SAĞLAMASINI ENGELLEYECEKLER
DÜNYA’nın elde ettiği Rekabetin Korunması Hakkında Kanun değişiklik taslağına nazaran e-Ticaret platformlarının Rekabet Hukuku içinde takip edilebilmesine yönelik unsur ekleniyor. Daha evvel TBMM’de Ticaret Kanunu ile yapılan düzenleme ana muhalefet partisi CHP tarafından Anayasa Mahkemesi’ne taşınmıştı. Yeni düzenleme ile Rekabet Kanunu ikinci hususuna “Türkiye Cumhuriyeti’nde yerleşik olan yahut ikamet eden son kullanıcılara yahut yerleşik olan ticari kullanıcılara temel platform hizmeti sunan kıymetli pazar gücüne sahip teşebbüsler bakımından yasaklanan davranışlar ile bu teşebbüslere getirilen yükümlülükler de bu kanun kapsamına girer” tabiri eklenecek.
Rekabet Şurası, daha evvel olay bazında aldığı kararlarla e-Ticaret platformları, e-Pazaryerleri’nin rekabeti bozucu, kendi eserlerini öne çıkarıcı, algoritma ile rekabet avantajı sağlayıcı düzenlemelerini engelleyici tarafta içtihatlar oluşturmuştu. Rekabet Konseyi, bu cinsten soruşturma ve kararlarında, e-Pazaryeri ve e-Ticaret şirketlerini satışa sunulan eserlere yönelik eşit fırsat sunumu, arama motorları, toplumsal medya ağları, bağlantı kanalları vb. işletmeleri de Avrupa Birliği’nin de yasal düzenlemeye bahis ettiği şirketlerle son kullanıcılar ortasında aracılık sağlama- reklam yayınlama açısından “eşik bekçisi-ağ geçidi” kavramlarıyla ele alıyor. Her iki teşebbüs modeline ait olarak ayrıyeten; yeni şirketleri pazara girişini engelleme ve öldürücü satın almaya yönelik de Rekabet Kurulu’nun tutum geliştirdiği daha evvel açıklanmıştı. Şuranın hali hazırda bu türlü açılmış soruşturmaları bulunuyor.
YURT DIŞINDA HEYETİ TEŞEBBÜSLER DE KAPSAMA ALINIYOR
Hazırlanan taslakta, Rekabet Kanunu’nun emelinin tanımlandığı ve rekabet koruyuculuğunun temelini teşkil eden kanunun maksadı nitelikli 1. hususu değiştirilerek, piyasaya hakim olan teşebbüsler sözünün yanına “önemli pazar gücüne sahip” temel platform hizmetleri de ekleniyor. Hususun yeni hali, “Bu kanunun gayesi; mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu yahut kısıtlayıcı mutabakat, karar ve uygulamaları ve piyasaya hâkim olan teşebbüslerin bu hâkimiyetlerini ya da temel platform hizmetleri bakımından değerli pazar gücüne sahip teşebbüslerin bu pazar güçlerini berbata kullanmalarını önlemek, bunun için gerekli düzenleme ve denetlemeleri yaparak rekabetin korunmasını ve temel platform hizmetlerinde adil ve yarışabilir piyasa yapısının tesis edilmesini ve korunmasını sağlamaktır” halinde oluştu. Kanunun ikinci unsurunda yapılan değişiklikle ise yurt dışında yerleşik firmaların rekabet hukuku açısından durumunu netleştirmek üzere, “Türkiye Cumhuriyeti’nde yerleşik olan yahut ikamet eden son kullanıcılara yahut yerleşik olan ticari kullanıcılara temel platform hizmeti sunan kıymetli pazar gücüne sahip teşebbüsler bakımından yasaklanan davranışlar ile bu teşebbüslere getirilen yükümlülükler de bu kanun kapsamına girer” fıkrası eklendi.
TANIMLAR EKLENDİ
Taslakta, internet teknolojisine bağlı olarak faaliyet gösteren teşebbüsleri kavramaya yönelik tanımlar da getiriliyor. Temel kontrol kriteri olan Kıymetli Pazar Gücüne Sahip Teşebbüs, “Bir yahut birden fazla temel platform hizmeti bakımından makul bir ölçeğe ve son kullanıcılara erişimde yahut ticari kullanıcıların faaliyetleri üzerinde kıymetli tesire sahip biçimde faaliyet yürüten ve bu etkiyi yerleşik ve kalıcı bir formda sürdürebilme gücüne sahip olan yahut yerleşik ve kalıcı bir halde sürdürebilme gücüne erişebileceği öngörülebilen teşebbüsleri” halinde tanımlandı. Son kullanıcı ise “Temel platform hizmetlerini kullanan ve ticari kullanıcı niteliği taşımayan gerçek ya da hukukî kişiyi” formunda tanımlandı. Taslakla, çevrimiçi aracılık hizmetleri, çevrimiçi platform hizmeti, arama motoru hizmetleri, daha evvelki yasaya misal tabirlerle tarif olarak Rekabet Kanununa ekleniyor. Toplumsal ağlar ve görüntü paylaşım ağları da tarif olarak mevzuata dahil edildi.
Yasa taslağı ayrıyeten, whatsapp, bip vb. memleketler arası numaralama sistemi dışındaki bağlantı kanalları, internet tarayıcılar, sanal asistanlar, bulut bilişim hizmetleri, online reklam dağıtıcıları ve ödeme sistemlerini de tanımlayarak rekabet hukuku kapsamına alıyor.
Daha evvel, Türk Ticaret Kanununda elektronik ticaret şirketlerine, platformlarına yönelik bir düzenleme yapılarak, ticari faaliyetlerini yürüteceği temeller belirlenmiş ve ihlal halinde uygulanacak cezalar kanuna dahil edilmişti. 1 Temmuz tarihinde kabul edilen 7416 sayılı yasa daha sonra Cumhuriyet Halk Partisi tarafından Anayasa Mahkemesine götürülmüştü. Bu kanuna ait Anayasa Mahkemesi şimdi karar vermedi. Rekabet Kanununda değişiklik yapılmasını öngören taslak, bu kanundaki temel düzenleme ile uyuşuyor fakat yalnızca “önemli pazar hissesine sahip” teşebbüsler bakımından ve rekabetin korunması kapsamında bir incelemeyi getiriyor.
“ÖNEMLİ PAZAR GÜCÜNE SAHİP TEŞEBBÜSLERİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ”
Taslakta, rekabet hukukuna dahil edilen “Önemli Pazar Gücüne Sahip Teşebbüs” tarif ve kriterine yönelik yükümlülükler de yer aldı. Buna nazaran, bu cinsten teşebbüsler; kendi mal ve hizmetleri ile satışına aracılık ettiği malları eşit sunacak, açık olmayan dataları ticari rekabette kullanamayacak, satışa sundukları mal ve hizmetleri diğer mal ve hizmetlere bağlı hale getiremeyecek, kendi platformuna girişi engelleyemeyecek, uygulamaları yükleme ve kaldırma kolay olacak, geçiş yapmaları engelleyemeyecek, ticari kullanıcıların (ürün hizmet satanlar) diğer platformlarla da çalışmasını yasaklayamayacak, farklı fiyat ve şartlarda satış yapmasını engelleyemeyecek, rakiplerin pazara girişini engelleyemeyecek, ferdî datalar ile üçüncü taraflardan elde ettiği dataları eşleştiremeyecek. Yükümlülükler ortasında, çevrimiçi reklamcılık hizmeti sunanların yükümlülüğü de yer aldı. Buna nazaran; “Çevrimiçi reklamcılık hizmeti verdiği reklamverenlere, yayıncılara, reklam aracılarına yahut bunlar tarafından yetkilendirilen üçüncü şahıslara; verilen tekliflerle ilgili fiyatlandırma şartları, açık artırma süreci ve fiyat belirleme asılları, ilgili reklam hizmetleri için yayıncıya ödenen fiyat dahil olmak üzere reklam portföyünün görünürlüğü ve kullanılabilirliği hakkında fiyatsız, daima ve gerçek vakitli olarak tam bilgi ile reklam doğrulama ve performans ölçümü araçlarına ve bu araçların kullanımı için gerekli dataya erişim sağlar.” Yükümlülüğü getirildi.
30 GÜN İÇİNDE RK’NA BAŞVURULACAK
Kanun taslağında, bir bildiri ile kıymetli pazar gücü tarifine uygun eşik pahaların belirlenmesi öngörüldü. Eşik bedellerin belirlenmesinde yıllık gayri safi gelir, son kullanıcı sayısı, ticari kullanıcı sayısı üzere nicel ölçütler, ağ tesiri, bilgi sahipliği, dikey bütünleşik ve konglomera yapı, ölçek ve kapsam ekonomileri, kilitlenme ve evrilme tesiri, geçiş maliyetleri, çoklu erişim, kullanıcı eğilimleri, teşebbüs tarafından birleşme ve devralma üzere nitel ölçütleri de belirleyecek. Kapsama giren firmalar temel platform hizmeti sağlayan platformlar ilgili bildirim çıktıktan sonra 30 gün içinde Rekabet Kurumu’na başvuracak. Tespite itirazı varsa bu müracaatta belirtecek. Değerli pazar gücüne sahip tespiti üç yıl geçerli olacak. Müddet bitimine 9 ay kala bir müracaat yapılmazsa, tespitin üç yıl daha devam ettiği kabul edilecek. Çevrimiçi toplumsal ağlar, numaradan bağımsız ferdî irtibat ve bulut bilişim hizmetlerinde BTK görüş ve düzenleyici süreçleri dikkate alınacak.