Afganistan’da ABD güçlerinin ülkeyi terk etmesinin akabinde idaresi ele geçiren Taliban rejimiyle iki yıl geride kaldı. 20 yıllık bir mühletin akabinde ülkeyi tekrar denetimi altına alan Taliban’ın birinci açıklamalarında 1990’lı yıllardaki sert yaklaşımın sürdürülmeyeceği kelamı verilse de, Taliban idaresi geride kalan iki yıl içinde bilhassa bayanların ve kız çocuklarının hayatını zorlaştıran uygulamaları hayata geçirdi. Eğitim ve iş hayatından koparılan bayanların parklar, spor salonları, hoşluk salonları üzere kamusal alanlardaki varlıkları kısıtlandı. Taliban idaresi resmi olarak hiçbir ülke tarafından tanınmazken, milletlerarası yardımların kesilmesiyle esasen büyük ekonomik meseleler yaşayan ülkedeki kriz derinleşti. Birleşmiş Milletler datalarına nazaran halkın yüzde 85’i yoksulluk içinde yaşıyor. Birçok kişi sıkıntı şartlara karşın hayata tutunmaya devam ederken, kimileri ise değişimden şad. AFP Ajansı’na konuşan Afganlar, Taliban idaresi altında geçen 2 yılın ömürlerinde nasıl değişikliklere yol açtığını anlatıyor.
‘BURADA KALMALIYIZ’
30 yaşındaki Arezo Osmani, baskı ortamına karşın uğraşından vazgeçmeyen bayanlardan. Taliban idareye geri geldiğinde “dehşete kapıldığını ve 10 gün odasından çıkmadığını” söyleyen Osmani, “Fakat sonra sokağa çıkıp insanların hayatlarına devam ettiğini gördüm ve bu bana umut verdi” diyor. Bayan pedleri üreten ve o periyot 80 bayanın çalıştığı atölyesini kapatan Osmani, birkaç ay sonra ise işyerini tekrar açmaya karar veriyor. Bayanların iş hayatından büyük oranda koparıldığı ülkede 35 bayana iş veren Osmani, milletlerarası yardımların kesilmesinden etkilendiklerini tabir ediyor. “Şu anda hiçbir kontratımız, alıcımız yok. Pedleri satamazsak çalışmaya devam etmemiz çok sıkıntı olacak” diyen Osmani, tüm aksiliklere karşın kararlılığını koruyor: “Ülkemizin bizim üzere burada kalacak insanlara muhtaçlığı var.”
‘ARTIK DAHA GÜVENLİ’
Taliban idaresinin ülkeye getirdiği göreceli inançlı ortamdan mutlu olanlar da var. Başşehir Kabil’in kuzeyindeki Parwan bölgesinde çifçilik yapan 35 yaşındaki Rahatullah Sevgilisi, “Allah’a şükür gece gündüz tasa etmeden sokağa çıkabiliyoruz” diyor. Sevgilisi 2021’den evvel güvenlik telaşlarının ağır olduğunu söylüyor. Zira o devirde ABD işgaline karşı Taliban da sivillere yönelik ölümcül ataklar düzenliyordu. Sevgilisi bugün ise ekonomik meselelerden şikâyetçi. Gelirlerinin yarısından fazlasını kaybettiklerini söyleyen iki çocuk babası Sevgilisi, onları üniversiteye gönderebilmenin hayalini kuruyor.
ESKİ TALİBAN, YENİ POLİS
Taliban’ın idaresi ele geçirmesinden evvel kümeye militan olarak katılan 23 yaşındaki Lal Muhammed ise Taliban idaresi altında keyifli olanlardan. Ülkenin en büyük ikinci kenti Kandahar’da polis memurluğu yapan Muhammed’in, ayda 12 bin Afgani (yaklaşık 3700 TL) karı var. Bu paranın ailesi için “yeterli olduğunu” söyleyen polis memuru Lal Muhammed, “Benim hayalim İslam Buyrukluğu (Taliban idaresini kast ediyor) altında okumak ve hizmet etmekti. Allah’a şükür döndüler, çok mutluyuz” sözlerini kullanıyor.
TIP FAKÜLTESİNİ YARIDA BIRAKTI
Ülkenin kuzeyindeki Mezar-ı Şerif’te yaşayan Hamasah Bawar ise Taliban ile birlikte hayallerini kaybedenlerden. Taliban öncesinde tıp fakültesinde okuyan genç Bayan, üniversiteye devam edememesinin kendisi ve tüm sınıf arkadaşları için yıkıcı olduğunu söylüyor. “Bizler eğitilmezsek bütün bir nesil eğitimsiz kalacak” diyen Bawar, daha uygun bir gelecek için Afganistan’dan ayrılmayı tek seçenek olarak görenlerden. Bayanların hayatın her alanından dışlandığını vurgulayan Bawar ülkedeki bayanların temel dileğini lisana getiriyor: “Yalnızca ben değil, Afganistan’ın tüm bayanları ve kızları özgürlüklerini geri istiyor.”
