Almanya, sürdürülebilir biyolojik sonlarını 4 Mayıs prestijiyle aştı. Dünya çapında ise Global Çok Tüketim Günü’nün (Earth Overshoot Day) bu yıl, geçen yıl olduğu üzere, 28 Temmuz’da gerçekleşeceği öngörülüyor. Kelam konusu gün, insanların tükettiği doğal kaynakların, Dünya’nın o yıl kelam konusu kaynakları tekrar üretebilme hududunu aşmasına işaret ediyor.
ABD merkezli etraf muhafaza ve sivil toplum kuruluşu Küresel Footprint Network (Küresel Ayak İzi Ağı), insanların tüketiminin etrafa tesirlerini global ve ulusal seviyede onlarca yıldır hesaplıyor. Kelam konusu günün 2022’de tekabül ettiği 28 Temmuz tarihi, şu ana kadar kaydedilen en erken tarih olma özelliğini taşıyor.
“Biyokapasite”, bir “ekosistemin beşerler tarafından kullanılan biyolojik malzemeleri üretme ve beşerler tarafından üretilen atık hususları emme kapasitesine” verilen isim. Dünya’nın “biyokapasitesi”, 1970 yılında insanlığın yıllık kaynak talebini karşılamak için ziyadesiyle kafiydi. Lakin geride bıraktığımız yarım yüzyıllık müddette, gezegenimizin tüketim alışkanlıklarımızı tatmin etmek için gerekli olan kaynakları karşılayamayacağı noktaya gelmiş bulunuyoruz.
DÜNYA YETMİYOR
DW Türkçe’den Stuart Braun’un aktardığına nazaran, insanlığın, mevcut ömür usulünü sürdürebilmek için 1,7 gezegene muhtaçlığı var. Sadece Almanya özelinde ise tam üç gezegene muhtaçlık olması dikkat çekiyor.
Tüm bu tüketim trendinin bedelini, akademik dünyada “Küresel Güney” olarak isimlendirilen, gelişmekte olan Latin Amerika, Afrika ve Asya ülkeleri ödemek zorunda kalacak. Kelam konusu bedeli ödeyenlerden biri de çok tüketimin iklim krizini pekiştirmesi nedeniyle gelecek jenerasyonlar olacak.
Örneğin Endonezya ve Ekvador üzere ülkelerde, kelam konusu çok tüketim sonu, Aralık ayına kadar aşılmayacak. Hasebiyle bu ülkelerin, yeryüzünün biyokapasitesine uygun bir tüketim alışkanlığına sahip oldukları söylenebilir. Fakat bu ülkelerin, birebir vakitte, doğal kaynakları açısından Almanya üzere güçlü ülkelerin amacında olduklarını unutmamak gerekiyor.
Kalkınma alanında faaliyet gösteren Berlin merkezli sivil toplum kuruluşu INKOTA’da danışman olarak vazife yapan Lara Louisa Siever, 2022 yılında yaptığı bir değerlendirmede, “Almanya, dünyadaki en büyük beşinci hammadde tüketicisi ve mineral ve metallerinin yüzde 99’a yakınını Global Güney ülkelerinden ithal ediyor” demişti.
‘KAYNAKLARIN SONLU OLDUĞUNU DAHA ANLAMADIK’
Almanya, öbür gelişmiş ülkelerin birden fazla üzere, listenin birinci sıralarında yer alıyor. Örneğin Fransa, kelam konusu sonu Almanya’dan bir gün sonra aşarken Yunanistan, Birleşik Krallık ve Japonya ise kaynaklarını bu gelecek haftalarda tüketmiş olacak. 2023 yılında yeryüzünün kaynaklarını en süratli tüketen ülke ise Katar. Katar, yenilenebilir kaynaklarının tamamını 10 Şubat prestijiyle tüketmiş bulunuyor.
Greenpeace Almanya’dan Viola Wohlgemuth, “Bizim Almanya olarak meselemiz, Global Kuzey’in genelinde olduğu üzere, kaynakların bir sonu olduğunu şimdi anlamamış oluşumuz” değerlendirmesini yaptı. Wohlgemuth, Dünya Kaynaklar Enstitüsü’nün, biyoçeşitlilik kaybının yüzde 90’lık kısmından “kaynakların sömürülerek eserlere dönüştürülmesinin” sorumlu olduğuna ait verisine atıfta bulundu. Global ölçekte sera gazı emisyonlarının yüzde 50’lik kısmından da bu üretimin sorumlu olduğunu tabir eden Wohlgemuth, yaşanan “devasa kaynak krizine” karşın Almanya üzere ülkelerin “hâlâ ders almadığını” lisana getirdi.
Berlin’de yaşayan iklim aktivisti Tadzio Müller ise Almanya’nın geçmişte “iklim fazileti açısından örnek ülke” olarak görüldüğünü hatırlattı. Müller, “Bu mitin devlet düzeyinde izlenen siyasi stratejilerle hiçbir alakası yok, tersine güçlü toplumsal hareketlerle alakası var” dedi.
Alman ekonomik siyasetinin ana yapı taşlarından olan sonsuz büyüme unsurunun sorgulanması gerektiğini söyleyen Müller’e nazaran, “aşırı önemli bir sorun olan biyoçeşitlilik kaybının” çok tüketimle ilintili olmasının tartışılması gerekiyor. Müller’in tenkidinin ucu, iklim değişikliğiyle uğraşta geniş çevrelerce desteklenen elektromobiliteye geçişe de dokunuyor. Müller’in “elektrikli araç kapitalizmi” ismini verdiği kavram, doğal kaynakların çok biçimde tüketimini beraberinde getiriyor.
ÇÖZÜM DÖNGÜSEL İKTİSAT Mİ?
Alman hükümeti, hâlihazırda yeni bir ulusal döngüsel iktisat stratejisi üzerinde çalışıyor. Bu strateji kapsamında, kaynak kullanımının azaltılmasını sağlayan kimi tedbirlerin alınması öngörülüyor.
Wohlgemuth’a nazaran, döngüsel iktisat yaklaşımı, doğal kaynakları bu kadar süratli tüketmemizi önlemek açısından hayati değerde. Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamındaki Döngüsel İktisat Aksiyon Planı’na değinen Wohlgemuth, “Ürünlerin hakikaten geri dönüştürülebilir olması açısından iş modellerimizi değiştirmemiz şart” teklifinde bulundu. Tıpkı vakitte Almanya’da kaynak kullanımına kesin bir üst hudut getirilmesi gerektiği görüşünü savunan Wohlgemuth, Alman doğal gaz arzının dörtte birlik kısmının ısınma ve yemek pişirme için kullanıldığına dikkat çekti.
ALMANYA’NIN EMİSYONLARI AZALTMASI GEREKİYOR
Çevre muhafaza kuruluşu Germanwatch’un siyasi yöneticisi Christoph Bals, çok tüketimin direkt bir sonucu olan sera gazı emisyonlarının, Global Çok Tüketim Günü’nün daha geç bir tarihe ötelenmesi açısından en süratli biçimde kesilmesi gerektiğini söyledi. Bals, “Almanya’da karbondioksit emisyonlarının, artık olduğundan üç kat daha süratli bir biçimde düşmesi gerekiyor” dedi. Germanwatch, yüksek süratli ve düşük emisyonlu demiryolu ulaşımına erişimin artırılması ve havayolu ulaşımının azaltılması davetinde bulunuyor.
Küresel Ayak İzi Ağı kurucusu ve başkanı Mathis Wackernagel ise çevresel ve toplumsal problemlerin birebir bütünün modülleri olduğuna dikkat çekti:
“İklim değişikliği, biyoçeşitlilik kaybı yahut besin kıtlığı… Meselelere güya birbirlerinden bağımsız bir biçimde mevcutlarmış üzere birbirlerinden başka ayrı bakıyoruz. Lakin bunların hepsi, birebir sorunun birer semptomu aslında: Bizim kollektif metabolizmamız ve insanlığın kullandığı şeylerin ölçüsü, Dünya’nın yenileyebileceğinden çok daha fazla hâle gelmiş durumda.” (DW Türkçe)