Türkiye’den Almanya’ya göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Dr. Dilek Gürsoy, 10 yılı aşkın müddettir yapay kalp üzerine araştırmalarda yer alıyor ve onlara öncülük ediyor.
Dr. Gürsoy BBC Türkçe’ye, tıpta en kıymetli alanların başında gelen kalp cerrahisinde başarılı ve güçlü bir bayan olarak var olma kıssasını anlattı.
‘Kalp ameliyatına aşık oldum diyebilirim’
Sizi tabip olmaya ve kalp cerrahisine yönlendiren neydi?
Çocukluğumdan beri hekim olacağımı biliyordum. O vakitlerde çok Türk sineması izlerdim, Yeşilçam sinemalarını. Orada görürdüm cerrahları. Ondan etkilenmedim değil. Lakin bir taraftan da ben küçükken annem çok ameliyat geçirdi, hastanede yattı. Onunla ilgilenen başhekimleri gördüm. Annemi kurtardılar diye düşünüyordum. Cerrah olacağım o vakitten aşikardı.
Tıp fakültesinde birinci sınıfta ameliyat izleme bahtımız vardı. Bir tarafımda kalp ameliyatı bir tarafımda bağırsak ameliyatı vardı. Kalp ameliyatına aşık oldum diyebilirim. Çok sakindi, estetikti, kontrollüydü. Bunu yapmaya karar verdim. Doktoramı da o kısımda yapma talihi buldum.
Sonrasında direkt yapay kalp alanında mı çalışmaya başladınız?
Ben asistan hekim olarak 2003’te Almanya’nın en büyük hastanesinde çalışmaya başladım. Bad Oeynhausen diye küçük bir kentteydi lakin hastane Avrupa’nın en büyüğüydü. Hocası da, Prof. Reiner Körfer, çok tanınmış ve başarılı biriydi.
Annem “Kızım batarsan büyük denizde bat” dedi, ben de gittim. Annemden uzak kaldım biraz lakin bütün kalp nakil ameliyatları, yapay kalp ameliyatlarını orada tanıdım.
Önce kalp nakli kısmında 7-8 ay çalıştım ve sonra beni yapay kalp hastalarının yattığı kısma verdiler. Orada hocalar beni ameliyatlara almaya başladılar.
2010 yılında yapay kalp araştırmalarına başladım. Zira o zamanki şefim bir yapay kalp üretmişti. Beni de yapay kalp araştırmalarına götürdü. Öteki bir kentte, üniversitede yapılıyordu o.
2010 yılından beri yapay kalple ilgili çalışıyorum. Tam yapay kalp ameliyatları yapıyorum. Bunlarla büyüdüm ve neredeyse 12 sene oldu.
“Avrupa’daki birinci yapay kalp nakli yapan bayan cerrah” haberlerini pek sevmiyorum lakin bana ameliyat sırasında dediler, “Amerika’da bir bayan arkadaş yaptı ancak Avrupa’da sen teksin.”
“Öyle mi” dedim, bilmiyordum.
Ama bu işin çok öncesi ve çok sonrası var. Ben yapay kalp araştırmalarında hem insanlarda hem hayvanlarda çok deneyimliyim. İş deneyime bakıyor.
Ben çok kişinin yapmadığı işlerle ilgilendim, buna baht da diyebiliriz. Hırslı biri değilim. “Ben yapayım, bana kalsın” demem.
Çalışınca olur, azimli olursanız başarırsınız. Sizin üstünüz olan bireyler de dürüst şahısları arıyor esasen. Olağan yeteneğiniz de olacak lakin çalışma olmadan ben de bir yerlere gelemezdim.
‘Sistemi değiştiremiyorsam kendi sistemimi kurarım’
Şu anda yapay kalp üretimi ve nakli ne kademede?
Şu anda dünyada iki tane tam yapay kalp üretimi yapan yer var. Biri Fransa’da (Carmat). Biri de Amerika’da (SynCardia). Araştırmaları devam eden öbür yerler var lakin onlardan daha beşere nakil olmadı.
Avrupa’da yapay kalp nakli yapan birinci bayan olmak çok gurur verici olmalı. Sizi takip eden, izinizden giden bayanlar oldu mu bu alanda?
Biri daha olduğunu duydum lakin tam bilmiyorum. Keşke olsa birileri ve öğretsem. Hayvan denemelerinde bize yardım eden veteriner bayan arkadaşlar var. Zira bu bir veteriner, cerrah ve mühendis işi.
Ben veteriner cerrah hanımlara gösteriyorum çalışırken. “Sadece ben bileyim” demiyorum. Bunu genelde erkekler yapar. “Göstermeyeyim, görmesin” derler. Ben okulda da bu türlü değildim. Ameliyatta da değilim. Anlatırım bildiğimi. Çok açık olmak lazım.
Ben olağan hastane sisteminden de bıktım, “Sistemi değiştiremiyorsam, kendi sistemimi kurarım, kendi kurallarımı koyarım” diyorum. Onun peşindeyim artık.
Hedefim kendi tasarladığım ve araştırmalarda bir yerlere getirdiğim pompayı kendi hastanemde kendi hastalarıma nakletmek.
Türkiye’yle çalışmalarınız var mı?
2019’da Almanya’da yılın hekimi olduktan sonra Türkiye’den teklif geldi. Ben Türkiye’de yaşamadım hiç ve politik bir şey değil bu. Fahrettin Koca aradı, Cumhurbaşkanı aradı, tebrik ettiler. İş teklifleri geldi. Teşekkür ediyorum lakin artık emekçi ailelerinin çocuklarının da burada kalıp burada muvaffakiyet göstermesi lazım.
Halen annem “işçi kadın” muamelesi görebiliyor, bize “işçi insanların çocukları” gözüyle bakılabiliyor. Lakin ben Dr. Dilek Gürsoy’um, bir kalp cerrahıyım.
Bu nedenle patron de olmak zorundayız. Olağan bakkallar, taksiciler, firma sahipleri var. Akademik düzeye de ulaştık. Lakin avukat ve tabiplerin da patron olması lazım. Yoksa Türkiye’de hayatım çok daha rahat olabilirdi, deniz görüntülü kliniğimde çalışabilirdim.
Türkiye’de yapay kalp nakli yapılıyor mu?
Tabii yapılıyor ve çok âlâ tabipler var. Bizim üzere tam yapay kalpte deneyimli olmasalar da yeterli hocalarımız var. Bu bir takım işi.
‘Asistanken kimse için sorun değilsin, güçlüysen göze batarsın’
Hem bir bayan hem de göçmen olmanın eğitim ve iş ömrünüzde bir pürüzü oldu mu?
Ama bayan olarak, erkek hâkim bir kısımdayım. Küçük bir asistansanız kimsenin gözünde bir sorun değilsiniz. Zira işinizi düzgün yapıyorsunuz, çalışkansınız, biz bayanlar genelde öyleyizdir. Sonradan aslında hem deneyim kazanıyorsunuz hem de kimilerinden daha âlâ olduğunuzu görüyorsunuz.
Tam yapay kalp ve yapay kalp araştırmaları konusunda çok deneyimliyim ve Almanya’da da benimle yarışabilecek çok kişi yok, araştırmalarda bilhassa.
Güçlü bayan her yerde sorun. Dünyanın her yerinde, Avrupa’da da o denli.
Güçlüysen, uygunsan her yerde göze batıyorsun. O yüzden işine odaklanıp işini nasıl ilerletebileceğine bakman lazım.
Tabii bir iş bayanı olarak tahminen ciddiye alınamayabiliyorsunuz. Ben burada bir kalp merkezi kurmak istiyorum. Bunu daha evvel bir bayanın yaptığını görmedim, duymadım. Ancak bu beni ilgilendirmiyor. Ben işime bakacağım.
‘Kadın yönetici olarak erkeksi olmaya gerek yok’
Bu bayanlara ve kız çocuklarına örnek olmak için çok kıymetli. Bir bayan yönetici olması sizden sonra gelecekler için bir avantaj olacak.
Tabii bayan yönetici olurken alçak istekli, gücü olsa da sempatik kalmayı başaran bayanlar olmaya devam edebiliriz. Çok sert, erkeksi olmamıza gerek yok. Hem fizikî hem de karakter olarak. Ben olduğum hali müdafaayı seviyorum.
Ben annemin babamın köylerine gittim; ilkokulları, kolejleri, imam hatipleri ziyaret ettim.
Bir kız çocuğu öğretmenine demiş ki, “Bu hekim hocamız gülüyor, demek ki ben de hekim olabilirim”.
Neşeli bir çocuk ve kendinde bunu başarabilecek bir yürek görmüş beni de gülerken görünce. Bu hoşuma gitti. İçinde olursa ne olursa olsun başarırsın.
Kadınlara bildiriniz nedir?
Konfor alanından çıkmadan ilerleme olmaz. Ben konfor alanımdan çıktım dört beş sene evvel, kendi işime daldım.
Zorluklar çektim, çekiyorum da. Lakin hoşuma gidiyor zira kendi işimin peşindeyim.
Attığım adımların ileri gideceğini çok uygun biliyorum. Lakin çalışacak, emek vereceksiniz.
Annem 40’tan fazla sene çalıştı. Yeniden de zevkle gitti işe. Biz o vakitlere nazaran şanslıyız.
Sağlığınız ziyan görüyorsa olağan bırakın fakat biraz zorluk çekmeyi göze almak gerekiyor.