Son günlerin kıymetli tartışması zelzele felaketinin çabucak akabinde bölgede koordine olamayan yardımlar oldu. Felaketlerde gözlerin birinci olarak görmeye alışık olduğu Kızılay, günler hatta haftalar geçmesine rağmen barınma başta olmak üzere meselelerin sürdüğü reaksiyonlarıyla gündeme geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, sert bir telaffuzla Kızılay’a yönelik argümanları reddederken, Haluk Levent’in kurucusu ve yöneticisi olduğu Ahbap’ın Kızılay’dan depremzedeler için 8 Şubat’ta çadır alarak fiyat ödemesiyse gündeme bomba üzere düştü. Kızılay’ın bir yardım kuruluşundan dönüştüğü holdingin varlığının yönetilmesine, yardım toplamaktan dönüştüğü kar gayesi güden ticari işletmeye neden ve nasıl kısmını inceledik.
Kızılay, yaklaşık 150 yıllık geçmişe sahip bir yardım kuruluşu, bir dernek, bir STK olarak misyon yapıyor.
Derneklerin gelir kaynakları öncelikle bağışlar olurken, hedeflerini gerçekleştirmek için, gelirin üyeleri ortasında paylaşılmaması kaidesiyle ‘tüzüklerinde karar bulunmak ve mali mevzuat kararlarını yerine getirmek’ şartıyla, iktisadi işletme yahut şirket kurarak ticari faaliyetlerde de bulunabilirler.
Önce size Kızılay’ın mali tablolarını verelim istedik. Gelirinin ticari faaliyetlerinden çok yardım çalışmalarından geldiği görülüyor. Hatta bir kısım yardım da kamudan geliyor.
Son günlerin çok konuşulan yardım kampanyası ‘Türkiye Tek Yürek’ AFAD ve Kızılay’a kamu kurumlarından (TCMB, Ziraat, Halk ve Vakıflar Bankaları) kampanyasında da 69 milyar TL bağışlanmıştı.
Kızılay’ın yüzde 100 sahibi olduğu şirketlerini holding çatısı altında biliyoruz. Bir de SGK, THY ve AOÇ ile ortak olduğu Emek İnşaat bulunuyor. Portföy idare şirketinde de 2022’nin son günlerinde tüzük değişikliğiyle bedelli madenlere yönelik yatırım yapma kararı alınıyor lakin bu da KAP’a 9 Şubat’ta bildiriliyor.
www.kap.org.tr
Ekonomist Kerim Rota da portföy idare şirketinin varlığını sorguluyor.
Eski hazineci Rota, portföy idare şirketinin varlığı için, ‘Kızılay’ın neden Portföy İdare Şirketi ve Yatırım fonları kurduğunu anlayabilen meslektaşım var mı?’ sorusuyla, ‘Büyük gayrimenkul yatırımı olan şirketlerin yahut şahısların Gayrimenkul Yatırım Fonu kurması makuldür. Vergi ve harç avantajları olur, iştirak kurumsallaşır.’ diyor.
Girişimcilerin, Teşebbüs Sermayesi yatırım fonu kurmalarını “ortaklarının daha kurumsal bir yapıda yatırım yapmalarını sağlayabilirler” formunda açıklayan Rota, “Uzun vadeli yatırımlarda vergi avantajı da ortaya çıkar” derken, “Peki Kızılay’ın fon kurmadığı için ödeyeceği rastgele bir vergi var mı?” sorusunu şöyle cevaplıyor: Tabi ki yok.
‘Kurumun son yıllarda yaşadığı prestij açığı nedeniyle kişisel ve kurumsal yatırımcıların Kızılay’ın yöneteceği varlıklara istekli yatırım yapacağını düşünmüyorum.’ diyen ekonomist, ‘Bazı kamu kurumları fona yatırımcı olarak girdiyse muhtemelen o da talimatla olmuştur’ sözlerini kullanıyor.
“O vakit Bu PYŞ ve Fonların kurulmasının gayesi Kızılay’ın varlıklarını ve kaynaklarını Sayıştay kontrolünden uzaklaştırıp, finansal kontrol ve değerleme odaklı SPK mevzuatına taşımak için olabilir mi? Kızılay PYŞ İdare şurasının özgeçmişleri aşağıda?”
Rota, son olarak da ‘Kızılay PYŞ’nin kendi sitesinde açıkladığı son faaliyet raporu 2 yıl öncesine ilişkin. 6 YK üyesi olan şirkette bu rapora nazaran yalnızca 6 kişi çalışıyor. Bu da bir rekor olsa gerek. Meslektaşlarımdan farklı bilgisi olan varsa paylaşsın lütfen. Saygılarımla’ diyerek floodunu tamamlıyor.
Kerim Rota ile birlikte bir çok ekonomistin de hususa dair açıklama ve sorularıyla karşılaşıyoruz.
Ömer Gencal, yardımlardaki gelir seviyesine dikkat çekerken,
Alaattin Aktaş yardım kuruluşu olmanın emeli sorgulanıyor.
Uğur Gürses, kontrol kısmını sorgularken,
Uğur Emek de Kerim Rota’ya atıfta bulunarak güvenilirliği sorguluyor.
Mali tablolarda ticari gelirlerin yardım gelirlerine oranı da dikkat çekiyor.
Mantık sorgulaması yaparken de zorlanıyoruz.
Bu durumu gerçek hayatta ne işimize yarayacak biçiminde açıklayan iktisat hocalarımız da yardımcı oluyor.
Devlet üniversitelerindeki iktisat öğrencileri kimi bahisleri yaşayarak öğrenebilir mi?
Konu dönüp dolaşıp İstanbul sarsıntısına ulaşıyor. Sizce?
