Ertuğrul Özkök, eşinin ismine gönderme yapan “Tansu’ya Mektuplar” başlığı altında yazdığı ve “newsletter” olarak paylaştığı yazılarında bugün, Ahmet Güneştekin’in İzmir’de açtığı ‘Gâvur Mahallesi’ standından izlenimlerini aktardı. Özkök, “Başlarda sadece ‘Gâvur İzmir’in mübadil bavullarını’ görürken yavaş yavaş kendi bavullarınızı da açmaya başlıyorsunuz.” değerlendirmesini yaptı.
Özkök’ün “Dün İzmir’de açtığımız o gâvur bavulundan ne çıktı?” başlıklı yazısı şöyle:
Dün İzmir’de açtığımız o gâvur bavulundan ne çıktı?
İzmir’de kaldığım otelin 8’nci katındaki yatağım şiddetle sallanmaya başladığında, tuhaftır birinci işim saate bakmak oldu.
Tam 03.09’du…
1999 Gölcük zelzelesinden beri yatağım birinci sefer bu türlü sallanıyordu.
Ancak sarsıntı çok kısa sürdü…
Yine de beşerde şöyle bir tedirginlik bırakıyor.
Tekrar sallanacak mıyız?
Biraz sonra mahalleden birinci ‘gâvur İzmir’ fotoğrafı geliyor
Yarım saat sonra bir arkadaşım mahallesinden birinci fotoğrafı atıyor…
Bir komşusu sokağa tezgâhı kurmuş, beyaz bardaklarda rakı… Mahalle sakinlerine dağıtıyor.
“Gerginliğinizi alır…”
İçimden “İşte bu türlü olur ‘Gâvur İzmir’imin zelzelesi bile” diyorum.
Çünkü gece yatağa başımda “gâvur” sözü ile girmiştim.
Bir gece evvel fuarda Ahmet Güneştekin’in standı açılmıştı ve davetliler ortasında ben de vardım.
Serginin ismi çok çarpıcıydı:
“Gâvur Mahallesi…”
Gâvur İzmir’de bir gâvur bavulu standı bu…
Nereden çıktı bu “Gâvur Mahallesi”nin gâvur bavulu?
Murat Bardakçı ve İlber Ortaylı gibi tarihçilere nazaran “Gâvur İzmir” kavramının geçmişi 15’inci yüzyıla kadar gidiyor.
O tarihlerde kentin kıyı kısmında Hristiyanlar, iç bölümlerinde ise Müslüman ahali otururmuş.
Müslümanlar “şehrin kıyı tarafını” anlatırken, “gâvur mahallesi” kavramını kullanırmış.
Sahilin gâvurları gitmiş fakat gâvur sözü kalmış
Kurtuluş Savaşı’ndan sonra mübadele ile kentin “gâvur mahallesinde” oturanlar ayrıldı, lakin İzmir’i sevmeyen kimi fanatik dincilerin dimağında “gâvur” sözü kaldı.
Ahmet Güneştekin’in Diyarbakır’da açtığı “Yüzleşme Sergisi” büyük bir tartışmaya yol açmıştı.
Bir yandan PKK, “Yıkılan Sur’un ızıdırap harabesi” üzerinde niçin bu türlü bir stant açıyorsun diye yüklendi.
Bir yandan da iktidarın bakanları ve kalemleri yerden yere vurmuştu.
Oysa çok düşündürücü bir sergiydi.
Her göçmenin içinde yahut dışında bir gâvur bavulu vardır
Güneştekin, perşembe akşamı bu kere İzmir’de “Yüzleşme Serisi”nin bir yenisini açtı.
Adı “Gâvur Mahallesi…”
Açılışta, “İzmir bir mübadil coğrafyasıdır ve bir mübadili en düzgün anlatacak olan nesne bavuldur” diyor.
Diyarbakır’dakinden çok farklı bir stant.
Bir sefer daha aydınlık.
Daha beyaz…
Kullanılan ana materyal, 1920’lerden kalan bavullar ve bir de mermer…
Yani insanoğlunun bu coğrafyalarda yaşadığı dramlara en uzun müddet tanıklık yapmış bir şey.
Taş…
|
28 TIR’da 700 ton mermer gâvur bavuluna dönüştü Bu standın bir özelliği de tam manasıyla bir “imece” eser olması. 700 ton mermer kullanılmış. Mermer Ege’nin ve Anadolu’nun en mübadil taşıdır. Dünyanın en büyük mermer ve taş fuarı İzmir’de açılır. Burada satılan mermerler dünyanın dört bir tarafına göç ederler. Evleri, duvarları, banyoları, müzeleri kaplarlar. Bu mermeri Egeli bir mermer şirketi sağlamış. Taşımasını bir öbür kuruluş yapmış. Bunun ne olduğunu da şöyle anlatayım. Bir TIR 25 ton mermer taşıyabiliyor. Yani 28 TIR kamyonu gerekmiş. Diyarbakır’da ağır bir karanlık vardı, burada beyaz mermerin hafifliği Diyarbakır’daki sergiyi, içime oturan “karanlık bir ağırlıkla” gezmiştim. Rengarenk tabutlar oradaki ızdırabın karamsarlığını renklendirememişti. Sur’dan çıkan eşyalarla yapılan enstalasyon sizi o günlere, o mahallelere götürüyordu. Hafıza odası kapkaranlıktı orada… Burada ise içim daha aydınlık gezdim sergiyi. Sanki daha bir umut vardı.
|
Diyarbakırlı Kürt değilim fakat İzmirli bir mübadil sayılabilirim
Sanki burada yaşanan mübadillik duygusu ile daha kolay empati kurabiliyordum.
Tabi bunda şunun da tesiri vardır.
Ben Diyarbakırlı bir Kürt değilim, ancak İzmirli bir mübadil sayılabilirim.
Sergide mermer hem bizi birleştiren şeyler için kullanılmış hem de bizleri birbirimimizden ayıran bir duvar haline dönüşmüş.
Bavullardan oluşan anıt bana 2001’i hatırlatıyor
Serginin merkezi mübadil bavullarından oluşan dev bir enstalasyon.
Tuhaftır o bavul yığınına bakarken, aklıma Stanley Kubrick’in “2011: Bir Uzay Destanı” sinemasının o sahnesi geldi.
Uzaya gerçek bakan maymunlar ve ortada dev bir taş tablet…
Üst üste konmuş mübadil bavulları da bende tıpkı duyguyu yarattı…
Mermer bir Michelangelo heykeli olarak çok hoş.
Ama ortaya sıkışmış üç beş bavulla hiç dokunulmamış haliyle de çok hoş.
O gâvur bavullarına bakarken kendi bavulunuzu da açıyorsunuz
Sergiyi gezerken yavaş yavaş hissiniz genişliyor.
Başlarda sadece “Gâvur İzmir’in mübadil bavullarını ” görürken yavaş yavaş kendi bavullarınızı da açmaya başlıyorsunuz.
Birden farkediyorsunuz ki, bu ülkede, bu dünyada pek çoğumuz birer mübadiliz..
Kimimiz işlerimizi kaybetmişiz. Kimimiz yalnızca işimizi değil, yurdumuzu da kaybetmiş, sürgünlere gitmişiz.
Milyonlarcamız kendi vatanında, iktidarı ele geçirenlerce “gâvur mahallesinin çocukları” ilan edilmiş..
Milyonlarcamız, mahallesiz ıssız sokaklarda “Haymatlos bir ruhla” geziyor.
Binlercemiz günlerce baş ucunda hazır bir bavulla, sabah kapısını çalacak polisi beklemiş.
Şanslı olanlarımızın kapısı çalınmamış…
Şanssızlarımız ise 5 yol 10 yıl cezaevi maltalarında volta atmış.
Gâvur bavulu, milyonlarcamızın derisi haline gelmiş, getirilmiş…
|
Diyarbakır tartışması Tunç Soyer’i etkilemedi İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer’e teşekkür ediyorum. Geçen yıl Diyarbakır’da yaşanan o manasız tartışmaya karşın bu projeye dayanağını çekmedi. Tam bilakis daha büyük bir inançla gerisinde durdu. İtalya’nın en ünlü küratörlerinden biri olan sanat tarihçisi Maurizio Bortolotti bu stant açılışı için İzmir’e gelmiş. Doğrulatamadım fakat galiba Güneştekin’le bu standın dünyada temsili için bir mutabakat da yapmışlar. |
Orada Kardeş Türküler, burada Mübadele Korosu
Diyarbakır’daki stant üzere burada da açılıştan sonra bir akşam yemeği verildi.
İzmir’in eski gaz fabrikası çok hoş bir toplumsal faaliyet yeri haline getirildi.
Şunu söyleyeyim, dün akşamki yemek Diyarbakır’dakine nazaran çok daha mütevazıydı.
Diyarbakır’da Kardeş Türküler çalmıştı burada ise “Mübadele Korosu ”
Orkestra gece boyunca 6 lisandan mübadil müzikleri çaldı.
Sirtaki ile efe dansı atışırsa sonu ne olur?
Bu ortada bir de nefis dans gösterisi seyrettik.
Sirtaki ile efe dansının karşılıklı atışması üzereydi.
Ege’nin iki tarafı koreografi mübadelesi yapıyordu güya.
Dansın sonunda efe ile sirtaki birbirine sarıldı.
Mübadil gecesinin sonu işte bu sarmaş dolaş hallerdi…
Hayatımın birinci koreografik otosansürünü dün gece yaptım
Bu olağanüstü dansı seyrederken, tıpkı Diyarbakır’daki üzere heyecanlandım.
Orada halay çekmiştim, burası benim memleketim ve zeybek oynarım dedim.
Ama geçen yıl Twitter’daki insafsız troll eşkıya çetelerinin o denli gadrine uğradım ki, “Bırak tekrar başına sıkıntı açma, bu barbar kavimler senin yüzünden bu hoş standa de saydırma mazereti bulmasın” dedim.
Hayatımdaki birinci koreografik sansürdü bu…
Oysa Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dansa yaptığı katkılardan ötürü Tan Sağtürk’e devlet nişanı verdiği bir yıldı…
Kendi kendimden utandım.
İnşallah ilerde daha hoş bir ülkemiz olur ve bir daha bu türlü bir otosansüre maruz kalmam.
|
Cengiz Semercioğlu, Tunç Soyer, Ertuğrul Özkök (soldan sağa) Tunç Soyer’le bu fotoğrafı çektirirken düşündüklerim Yemekten sonra Lider Tunç Soyer’le avluya çıktık. Arkamızdaki tarihi gazhanenin şahane ışıkları bize şunu anlatıyordu. Ahmet Güneştekin; Tunç Soyer ve hepimizin içimizdeki mübadil bavullarını açmış ve hafıza odamızın her şeyi etrafa saçılmıştı. Etrafa saçılanlara bakarken şunu anlamıştık. Artık yeni bavulla alma vakti geldi… Tekerlekli, kolay çekilen, hiçbirimize ızdırap dolu bir yük vermeden birbirimizin ülkesini gezme, birbirimizle karışma, sarmaş dolaş olma imkanı verecek hafif bavullar… |
