İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Naci Görür, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin büyük yıkıma neden olduğu vilayetlerde yapılması gereken mikro-bölgeleme çalışmalarına dikkat çekerek, “Burada evvel mikro-bölgeleme çalışması yapıp sonra kentleri yapalım, yerleştirelim. Esasen bu çalışma bize, nereye yerleşim yeri yapılır, nereye çok katlı, nereye az katlı yapı olur, nerede sıvılaşma olur, nerede yeşil alan olur, nereye havaalanı yapmak lazım üzere yer kullanımını belirler. Bunun farkında olmadan ‘Haydi inşaat yapalım’ derseniz bir sarsıntı gelir, bir daha vurur, tıpkı şeyleri tekrar yaşarız” dedi. Bölgede inceleme yapmaları için kendilerine davet gelmediğini belirten Görür, “Biz, lokal idareler ve hükümetin nezdinde yaşamayan, görünmeyen varlıklarız. Yani kimi beşerler beğendikleri için bir teşekkür ediyorlar ancak o denli devlet olarak, resmiyet olarak bir şey yok” diye konuştu.
Görür, şimdiki fay çizgileri haritası konusunda akademisyenler ortasında yaşanan tartışmaya ait, “Ortada bir tartışma yok. Onu kim tartışmaya açtıysa bu işi bilmeyen insanlardır. Haritalar, oturup bir günde biri tarafından yapılmaz. Bu onlarca yılın, yani Türkiye Cumhuriyeti’nde neredeyse bir asırdır MTA’nın, üniversitelerin, Türkiye Petrolleri’nin, çeşitli araştırma kuruluşlarının emek vererek yıllar sonucunda ortaya çıkan, Türkiye jeolojisini ortaya koyan haritalardır. Elbette ki her şey vakit içerisinde teknoloji ilerledikçe yeni bulgularla yenilenir, lakin hiçbir vakit temelden tartışmaya açılmaz. Onu tartışmaya açanlar, bu işi bilmeyen beşerler olabilir. Katiyetle ciddiye alınmayacak bir konudur” dedi.
“Depremde Ziyan Görmenin Bir Bileşeni De Halk”
Deprem konusunda merkezi ve mahallî idareleri denetlemesi gerekenin halk olduğuna vurgu yapan Görür, şunları söyledi:
“Deprem bölgesinde halkın anlayacağı bir lisanda depremsellikten bahsettik. Halkımız da bu kaos geçtikten sonra biraz sakinleşip, kendine gelip bu sarsıntısı, zelzelede olanları düşündüğü vakit biraz da kendini eleştirmesini bilmeli. Biraz da kendi içimize dönmeliyiz, biz ne yapıyoruz diye. Artık işin özünde, zelzelede ziyan görmede bunun bir bileşeni de halkın kendisi. Biz hükümetleri, mahallî idareleri suçluyoruz, müteahhitleri de tutukluyoruz. Bu değerli ölçüde yanlışsız lakin bir de halk olarak biz bu işler olurken bu mevzuya sanki biz müsaade ediyor muyuz, göz yumuyor muyuz, umursamıyor muyuz; bu da kıymetli. Belediye ile bağlantıları olan yalnızca müteahhit değil ki halkın kendisi. Şayet halkın kendisi bunları müsamahayla karşılamaz, imar ve iskan durumu depremselliğe nazaran yanlış yapmaz, kendi istemezse bunu yöneticilerden ve buna yabancı kalan merkezi ve mahallî idare yöneticilerinin de demokratik manada yakasına yapışıp hesap sormazsa bu iş olmaz. Yani sarsıntı kentindeki bir halk yapması gereken üzere davransa; yalnızca zelzele geldiği vakit değil, sarsıntı hiç ortada yokken bunun sahibi, bekçisi olsa bu işler zati olmaz. Lakin bizim halkımız bu türlü değil. İlla darbe yediğimiz vakit mı biz bu işlere sahip çıkacağız, hassas olacağız? Bu durum, aydın bir topluma, bilgi toplumuna yakışmıyor. 1999’dan beri ‘İstanbul depremi’ diye bağırıp çağırıyoruz. Halktan bu işe sahip çıkacak, merkezi ve mahallî idarelerden talepte bulunacak bu tutarlılığı gördük mü? Yok. Sarsıntı oldu, o endişeden ötürü gündem oluyor. Milletin sahip çıkmadığı, gözetmediği, denetlemediği bir yerde bu işler düzeltilemez. Bir ülkenin en kıymetli bileşeni halktır. Devletin de sahibi o, milletin sahibi de o. Hükümeti seçen de götüren de halk. Halka karşın nasıl bir şey yapabiliriz? Bizim, yerbilimci olarak kederimiz bu.”
“Biz, Hükümet Nezdinde Görünmeyen Varlıklarız”
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un sarsıntı bölgesinde yine yapılaşma ve mikro-bölgeleme çalışmaları için kendisine ya da bir meslektaşına rastgele bir araştırma talebi ya da davet gelmediğini belirten Görür, şöyle konuştu:
“Biz, mahallî idareler ve hükümetin nezdinde yaşamayan, görünmeyen varlıklarız. Yani kimi beşerler beğendikleri için bir teşekkür ediyorlar lakin o denli devlet olarak, resmiyet olarak bir şey yok. İstanbul’da Zelzele Bilim Kurulu’nda çalışıyoruz. Hükümetten o denli bir talep yok. Mikro-bölgeleme çok değerli bir mevzu, onu gündeme aldım, halka duyurmaya çalışıyorum. Zelzeleleri durduramayacağımıza nazaran bizim artık sarsıntı ziyanlarını azaltma çalışmaları yapmamız lazım. Zelzelede yıkılmayacağımız, acı çekmeyeceğimiz sarsıntı dirençli kentler, yerleşim alanları oluşturmak zorundayız. Bunu demenin yolu da her kenti birinci iş olarak mikro-bölgeleme çalışması ile mahallî idarelerin o bölgeyi, o kenti bu mikro-bölgeleme çalışmasının asıllarına nazaran yürütmesi. Yani bugün Türkiye’de yalnızca İstanbul ve İzmir’de yapılıyor. Burada aslında her taraf yıkılmış, bu bir fırsat o vakit. Burada evvel mikro-bölgeleme çalışması yapıp sonra kentleri yapalım, yerleştirelim. Zati bu çalışma bize, nereye yerleşim yeri yapılır, nereye çok katlı, nereye az katlı yapı olur, nerede sıvılaşma olur, nerede yeşil alan olur, nereye havaalanı yapmak lazım üzere yer kullanımını belirler. Bunun farkında olmadan ‘Haydi inşaat yapalım’ derseniz bir zelzele gelir, bir daha vurur, tıpkı şeyleri tekrar yaşarız. Bunun bir manası olmaz.”
“Artçı Sarsıntılar 1 Yıl Kadar Devam Edebilir”
Naci Görür, bölgede süren artçı zelzelelere ait de şu bilgileri verdi:
“Korkuya bir deva yok. Her insan korkar ancak yapacak bir şey yok. Korkmamız, gerçekleri duymamak olamaz. Bizim insanlarımızın korktuğunu ben düşünmüyorum. Tedbir alınmalı, böylelikle endişenin yarattığı meseleden kaçınılmış olur. 6’lar mertebesinde, 7’den küçük artçılar olabilir; bu, genel bir düsturdur. Yani bir yerde 7’nin üzerinde büyük bir zelzele olmuşsa artçılar da en fazla 7’ye kadar olur. Artçılar, büyük sarsıntının gücünü büyük ölçüde boşalttıktan sonra, orada olan, etraftaki kimi kırıkların yüklenmeyle kırılmalarına bağlıdır. Onlar da daha küçük olacaktır. Hasebiyle 6’lar mertebesinde sarsıntılar olabilir. Vakit geçtikçe bu 5’e, 4’e, 3’e, 2’ye düşer. Ondan sonra aslında hissetmezsin. Bu süreçte ben varsayım ediyorum ki bu türlü iki büyük sarsıntıdan ötürü bir seneyi geçebilir. Çok küçük olanlar binalara tesir etmez lakin 5’lik, 6’lık zelzeleler hasarlı binaların yıkılmasına neden olur. Tüm binaların da biraz yorulmasına neden olur. Onun için AFAD hasar tespit yapıyor, şayet hakikaten makus durumda yapılar varsa onlar yıkılacak, hasarı çok yapısal olmayanlara da müsaade edecekler. O artçı sarsıntılar de zati onları yıkamayacak durumda olacak.”
“Fay Haritaları Konusunda Tartışmaya Açık Bir Durum Yok”
Görür, yeni fay sınırları haritası konusunda akademisyenler ortasında yaşanan tartışmayı ise şöyle kıymetlendirdi:
“Ortada bir tartışma yok. Onu kim tartışmaya açtıysa bu işi bilmeyen insanlardır. Haritalar, oturup bir günde biri tarafından yapılmaz. Bu, onlarca yılın, yani Türkiye Cumhuriyeti’nde neredeyse bir asırdır MTA’nın, üniversitelerin, Türkiye Petrolleri’nin, çeşitli araştırma kuruluşlarının emek vererek yıllar sonucunda ortaya çıkan, Türkiye jeolojisini ortaya koyan haritalardır. Elbette ki her şey vakit içerisinde teknoloji ilerledikçe yeni bulgularla yenilenir lakin hiçbir vakit temelden tartışmaya açılmaz. Onu tartışmaya açanlar, bu işi bilmeyen beşerler olabilir. Katiyen ciddiye alınmayacak bir bahistir.”